Yaşın ilerlemesi ile birlikte eklemlerde ağrı ve hareket kısıtlılığı ile seyreden, kişinin günlük yaşamına olumsuz yönde etki eden osteoartrit, tedavi edilmediği takdirde ciddi sakatlıklara neden olabilen bir durumdur. Kireçlenen eklemde zamanla sertlik, tutukluk, ağrı ve hareket kısıtlılığı meydana gelir. Eklem bozukluklarının en yaygın nedeni eklem kıkırdağının herhangi bir nedenle tahrip olmasıdır.
Protez cerrahisi sırasında çıkarılan femur başında eklem kıkırdağı harabiyeti görülüyor.
Sınıflandırma
Hastalık eklemin tutulan bölgesine ve olayı meydana getiren sebeplere göre sınıflandırılır.
Primer kalça osteoartriti: Bilinen bir sebep yoktur, geçirilmiş bir hastalık hikayesi ve anatomik bozukluk olmaksızın hastalık gelişir.
Sekonder kalça osteoartriti: Başlıca nedenler şunlardır:
|
•
|
İnflamatuvar nedenler (Romatoid artrit, ankilozan spondilit)
|
|
•
|
Anatomik nedenler (Gelişimsel kalça displazisi, Perthes hastalığı, femur başı epifiz kayması, erişkin kalça displazisi)
|
Displazik kalça zemininde gelişen artrozu gösteren röntgen filmi
Gelişimsel kalça displazisine bağlı artrozun üç boyutlu BT’si
|
•
|
Avasküler nekroz (Steroid kullanımı, orak hücreli anemi, bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaç kullanımı
|
|
•
|
Enfeksiyöz nedenler (Septik artrit, tüberküloz artrit)
|
|
•
|
Metabolik nedenler (Şişmanlık, şeker hastalığı, gut hastalığı)
|
|
•
|
Travma (Femur boyun kırıkları, travmatik kalça çıkıkları)
|
Kalça Osteoartriti İçin Risk Faktörleri
Kalça osteoartriti için bilinen risk faktörleri şunlardır:
|
•
|
Yaşlılık (Hastalık ileri yaşlarda daha sık görülür)
|
|
•
|
Cinsiyet (Özellikle menapoz sonrası kadınlarda daha sık görülür
|
|
•
|
Obezite (Vücut kitle indeksinin 30 ve üzerinde olması ile koksartroz görülme riski %60 oranında artış gösterir)
|
|
•
|
Genetik Faktörler
|
|
•
|
Osteoporoz
|
|
•
|
Eklem Bozuklukları ve Travma
|
|
•
|
Diğer Risk Faktörleri (Ağır işlerde çalışma, yüksek yoğunlukta yapılan sportif aktivite, kas güçsüzlüğü, hareketsiz yaşam tarzı, uzun süre kortizon kullanımı)
|
Kalça Kireçlenmesinin Belirtileri Nelerdir?
Kalça kireçlenmesinin en önemli klinik bulgusu ağrıdır. Ağrı başlangıçta hareketle artar, dinlenme ile azalır. Hastalık ilerledikçe ağrı istirahat sırasında da görülmeye başlar. Kasık ağrısı ve uykudan uyandıran gece ağrısı tipiktir. Ağrı nedeniyle hasta aktivitelerini azaltır, eklem aralığında daralma ve yürümede aksama başlar. Hastalık ilerledikçe topallama daha belirginleşir. Tutukluk, sertlik, kalçadan ses gelmesi, eklem hareketlerinde kısıtlanma ve deformiteler gözlenebilir. Özellikle merdiven inip çıkma, araca binip inme ağrı ve hareket kısıtlılığı nedeniyle oldukça zorlaşır. Hastalar özellikle çorap giyme ve ayakkabı bağlama gibi işlerde zorlanır.
Kalça osteoartritinde hastalarda sıklıkla kalça, bel, kasık ve aynı tarafta diz ağrısı da görülebilir.
Kalça Kireçlenmesinin Tanısı Nasıl Konulur?
Kalça kireçlenmesi bulguları olan bir hastada yürüyüşünden tanı koymak mümkündür. Hastanın öyküsü dinlendikten sonra fiziksel muayenesi yapılır. Eklem aralığında daralma, yeni kemik oluşumu, kalça kırık ve çıkıklarının teşhisi için röntgen filmi çekilir. Kalça kireçlenmesinin birinci tanı yöntemi röntgendir.
Sol kalçasında artroz olan hastanın röntgen filmi
Manyetik rezonans görüntüleme (MRG), eklem çevresi yumuşak dokuların ve kıkırdak yapıların değerlendirmesine olanak verir.
Kalça artrozunda kıkırdak lezyonunu gösteren MR görüntüsü
Osteoartritte laboratuvar parametrelerinde belirgin değişiklik yoktur. Eğer kalça ağrısının enfeksiyon ve bazı romatizmal hastalıklardan kaynaklandığı düşünülürse kan testleri yapılabilir.
Kalça Kireçlenmesi Tedavisi
Kalça osteoartriti tedavisinde eklem ağrısının ve eklem sertliğinin giderilerek yaşam kalitesinin artırılması, eklem fonksiyonlarının korunması ve iyileştirilmesi, kas gücünün korunması ve gelişebilecek deformitelerin engellenmesi hedeflenir. Kireçlenme tedavisinde erken teşhis ilerlemeyi durdurabilir ve ağrıyı giderebilir.
Ameliyatsız Tedavi
Hastalığın başlangıcında şikayetleri azaltmak için uygulanan bazı tedavi yöntemleri vardır.
Kalça Kireçlenmesi Tedavisi
Kalça osteoartriti tedavisinde eklem ağrısının ve eklem sertliğinin giderilerek yaşam kalitesinin artırılması, eklem fonksiyonlarının korunması ve iyileştirilmesi, kas gücünün korunması ve gelişebilecek deformitelerin engellenmesi hedeflenir. Kireçlenme tedavisinde erken teşhis ilerlemeyi durdurabilir ve ağrıyı giderebilir.
Ameliyatsız Tedavi
Hastalığın başlangıcında şikayetleri azaltmak için uygulanan bazı tedavi yöntemleri vardır.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri: Ameliyatsız tedavilerin ilk aşaması yaşam tarzı değişiklikleridir. Yaşam tarzı değişikliği ve hasta eğitimi hastalığın ilerlemesini yavaşlatmada önemli bir yere sahiptir.
|
•
|
Şişman hastalarda kilo kaybının sağlanması,
|
|
•
|
Uzun süre aynı pozisyonda kalınmaması,
|
|
•
|
Çömelerek ve uzun süre aynı pozisyonda oturulmaması,
|
|
•
|
Uygun tabanlı ve rahat ayakkabılar giyilmesi,
|
|
•
|
İhtiyaç halinde baston kullanılması,
|
|
•
|
Egzersiz programları ile kas gücünün artırılması ve eklem hareket açıklığının korunması önemlidir.
|
Ameliyatla Tedavi
Osteoartrit tanısı sonrası hayat tarzı değişikliği ve ilaçla tedaviye rağmen ağrı ve hareket kısıtlılığının devam etmesi, fonksiyonel kaybın artarak devam ettiği hastalar için cerrahi tedavi gerekir.
|
•
|
Artroskopi: Hastalığın erken evresinde eklem içi yırtıklarda artroskopik olarak özellikle serbestleşmiş parçanın çıkarılması ve sonrasında lezyona mikrokırık uygulaması faydalı olabilir. Ancak ileri evre kalça osteoartritli hastalarda artroskopinin yararı yoktur.
|
|
•
|
Artrodez: Özellikle genç ve aktif hastalarda, özellikle erkek cinsiyette ve tek taraflı kalçanın etkilendiği durumlarda artrodez denilen eklemin dondurulması işlemi yapılabilir. Artrodez yapılan kişi günlük aktivitelerine dönebilmekte ve ilerleyen dönemde total kalça protezine geçilebilmektedir.
|
|
•
|
Kalça Osteotomileri: Osteotomiler eklem hareket açıklığı yeterli ve eklemdeki kıkırdak yüzeylerdeki bozulma ileri düzeyde değil ise uygulanabilir.
|
|
•
|
Total Kalça Artroplastisi: İlerlemiş kalça kireçlenmelerinde genellikle kalça protezi takılır. Protez ameliyatı için hastalığın sadece ileri derecede olması yetmez. Hastanın şikayetleri de ameliyat kararını desteklemelidir. Ağrı ve hareket kısıtlılığı hastanın hayat kalitesini düşürmüşse, gece ağrısı varsa, ağrı ilaçlarla geçmiyorsa ve hastanın yürüme mesafesi kısalmışsa protez ameliyatı düşünülür. Ameliyat sonrasında hastaların erken mobilize olabilmesi ve kısa zamanda günlük aktivitelerine dönebilmesi bu yöntemin avantajlarıdır.
|
Kalça protezi ameliyatı genel ya da bölgesel anestezi uygulanarak yapılır. Ameliyatta bozulan eklem yüzleri çıkarılarak yerine uygun ölçülerde metal, plastik ya da seramikten imal edilmiş protez parçaları yerleştirilir. Ameliyat süresi 1-2 saat arasıdır.
Ameliyattan sonra yürüme, merdiven inip çıkma gibi günlük yaşam aktiviteleri rahatlıkla yapılır. Protez ameliyatı sonrasında koşma ve zıplama gerektiren sporların ve ağır işlerin yapılması önerilmez.
