Aşil tendonu, baldır kaslarını topuk kemiğine bağlayan tendondur. Vücudun en kalın ve en sağlam tendonudur. Bacağa yürüme, koşma ve zıplama gücü verir.
Aşil tendonu anatomisi ve görünümü
Aşil tendonu ortalama 15 cm uzunluğunda olup, kalınlığı ise tendonun orta kısmında yaklaşık 2 cm’dir. Proksimalde yassı olan tendon topuğa doğru yaklaştıkça yuvarlak bir hal alır. Daha sonra tekrar genişleyip yassılaşarak kalkaneusa yapışır.
Bu tendon aşırı gerilmeye bağlı olarak kopabilir. Kopma tam ya da kısmi olabilir. Taşıyamayacağı yüklere maruz kalma ile veya dayanamayacağı gerilmelerde ani kopmalar oluşur. En sık spor yaparken olur. Ayak bileğinin takılması, düşme veya bükülme de Aşil yırtılmasına neden olabilir.
Bu tendon aşırı gerilmeye bağlı olarak kopabilir. Kopma tam ya da kısmi olabilir. Taşıyamayacağı yüklere maruz kalma ile veya dayanamayacağı gerilmelerde ani kopmalar oluşur. En sık spor yaparken olur. Ayak bileğinin takılması, düşme veya bükülme de Aşil yırtılmasına neden olabilir.
Sağ aşil tendon kopması olan hasta, solda sağlam tarafta ciltte aşil tendonunun gerginliği izlenirken sağda bu görünüm kaybolmuştur.
Aşil Kopmasının Sebepleri
Aşil tendonu kopmaları çok sık görülen spor yaralanmalarındandır. En sık 30-40 yaş arası kişilerde görülür ve erkeklerde kadınlara göre daha sıktır. Genellikle düzenli antrenman yapmadan yüksek yoğunlukta egzersiz yapan yetişkinlerde Aşil tendonunu yırtma olasılığı genç, iyi antrenmanlı sporculara göre daha yüksektir.
Aşil tendonu yırtıkları her zaman bir spor yaralanması değildir. Aşil tendonu tökezleme ile, yanlışlıkla bir çukura basıp ayak bileğinin burkulması ile de yırtılabilir. Bazı antibiyotikler ve steroid enjeksiyonları da dahil olmak üzere bazı ilaçlar Aşil tendonunu zayıflatabilir ve yırtılmayı kolaylaştırabilir.
Klinik Belirtiler
Genellikle sportif aktiviteler sırasında meydana gelen kopmalarda hastalar ayak bileğinin arkasında ani ve şiddetli bir kopma hissi ile birlikte bir çıtırtı sesi duyar ve hissederler. Bazen sesle birlikte bacak ve ayak bileği arkasında keskin bir ağrı tanımlarlar. Hastalar yürüme güçlüğü çektiklerini ve topalladıklarını ifade ederler. Arkadan bir darbe geldiğini zannettiklerini söylerler.
Ağrı tarif edilen yerde hassasiyet, şişlik, bazen morluk kendini gösterebilir. Elle muayenede tendonun yırtıldığı bölgede bir boşluk hissedilir. Özellikle yokuş yukarı yürürken ağrı artar. Ayak bileğini ileri doğru hareket ettirmede (gaza basma hareketi) güçlük, parmak ucunda yükselememe dikkati çeker.
Teşhis
Muayene bulguları ile çoğu aşil tendon kopmalarının tanısı konulabilirken bazı olgularda manyetik rezonans görüntüleme ve ultrasondan da yararlanılır.
Aşil kopmasının A. Şematik görünümü, B. MR görüntüsü
Tedavi
Aşil tendon kopmalarının tedavisi şarttır. Yırtık kendi kendine tam iyileşmez ve sonuçta günlük yaşantıyı bozan sakatlıklar meydana gelir. Tıbbi tedaviye başlanmadan önce buz uygulaması, bandajlama yapılarak ve bacağı yüksekte tutarak yaralı tendondaki ağrı ve şişlik azaltılabilir.
Yırtılmış Aşil tendonunun tıbbi tedavisi şunları içerebilir:
|
•
|
Destek veya Yürüme Alçısı: Yırtılmış bir Aşil tendonunun cerrahi olmayan tedavisi, yaralı ayağın ve ayak bileğinin hareketsiz hale getirilmesini gerektirir. Alçı ve bu durum için özel tasarlanmış botlar kullanarak ameliyatsız tedavi yapmak mümkündür.
|
Bu şekilde enfeksiyon yara sorunları ve ameliyata ait diğer olası risklerden korunmak mümkün olmasına rağmen yetersiz iyileşme sonucu tekrar kopma gibi dezavantajları da vardır.
|
•
|
Cerrahi Tedavi: Aktif ve orta yaşlı veya daha genç kişilerde yırtık Aşil tendonunun cerrahi olarak onarılması gerekir. Ameliyat sırasında yırtık tendonun iki ucu tekrar birleştirilir. Ameliyattan sonra, iyileşirken tendonu hareketsiz hale getirmek için alçı uygulanır.
|
Aşil tendon tamirinin ameliyat görüntüleri
|
•
|
Fizik Tedavi: Hangi tedavi yöntemi seçilirse seçilsin özel rehabilitasyon programları, fizik tedavi yöntemleri, bacak kaslarını ve tendonun kendisini güçlendirme egzersizleri şarttır. Ortalama eski iş ve günlük yaşama dönüş 4-6 aydır.
|
